در نشست تخصصی مطرح شد؛
قانون اهدای جنین نقصها فراوانی دارد
نشست تخصصی بررسی مولفه های تامین مصالح کودک در باروری های مصنوعی توسط گروه حقوق خانواده پژوهشکده حقوق خصوصی پژوهشگاه قوه قضاییه اجرا شد.
به گزارش ثبت آسان به نقل از مهر، نشست تخصصی بررسی مؤلفه های تامین مصالح کودک در باروری های مصنوعی توسط گروه حقوق خانواده پژوهشکده حقوق خصوصی پژوهشگاه قوه قضائیه انجام شد که در این جلسه، وجود نقصها فراوان در قانون اهدای جنین و تامین نشدن مصالح کودک در این قانون، مورد تاکید قرار گرفت.
دکتر عاطفه ذبیحی مدیر گروه حقوق خانواده پژوهشکده حقوق خصوصی پژوهشگاه قوه قضائیه در نشست بررسی مؤلفه های تامین مصالح کودک در باروری های مصنوعی اظهار نمود: به دنبال سکوت قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور در مورد محرمانگی، در مواد ۳ و ۶ بخشنامه اجرائی این قانون، اصل محرمانه بودن هویت اهداکنندگان پذیرفته شده؛ اما تدابیری در زمینه حفظ حقوق ناشی از نسب کودک اندیشیده نشده است.
وی افزود: در ماده ۲ این قانون شرایطی از قبیل عدم حجر، صلاحیت اخلاقی و … برای دریافت کنندگان جنین ذکر شده و در بخشنامه قانون نیز بحث سلامت جسمی و تناسب دینی اهداکنندگان مطرح شده؛ اما این موارد برای تامین مصالح کودک کافی نبوده و در مورد معیارهایی چون تعیین معیار برای متعارف بودن سلامت جسمی و روانی پذیرندگان، بهره هوشی مناسب برای ایشان، شرط دائم بودن رابطه زوجیت، نداشتن سابقه اعتیاد یا سابقه کیفری و بررسی وضعیت مالی زوجین و مواردی از این قبیل در امتداد تامین حداکثری مصالح کودک، بررسی و توجه بیشتری لازم است.
قانون نحوه اهدا جنین به زوجین نابارور واجد برخی ابهامات و احاله به شرع است
در ادامه این جلسه، حجت الاسلام والمسلمین دکتر فرج الله هدایت نیا عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار داشت: عنوان قانونی که در باره آن صحبت می شود، قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور است که این قانون بسیار کوتاه بوده و پنج ماده است در صورتیکه همین قانون در کشورهای دیگر به ۵۰ ماده می رسد.
وی افزود: قانون موجود درباره نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور بسیار ناقص بوده و منجر به تضییع حق می شود.
دکتر هدایت نیا افزود: ماهیت حقوقی اهدا در این قانون روشن نیست؛ چه اینکه اگر مراد قانونگذار هبه یا صلح باشد هرکدام ضوابط خودرا باید داشته باشد که با اهدای جنین چندان تطابقی ندارد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار داشت: قانون نحوه اهدا جنین به زوجین نابارور در بعضی مسائل شرعی تعیین موضوع نکرده و با تردید هم راه است. همین طور قانونگذار بجای اینکه ضوابط را مشخص نماید، دادرس را به شریعت احاله داده است.
وی افزود: موضوع این قانون جنین است و قانونگذار در قانون یاد شده، جنین را تعریف کرده است. حالا سوالی که وجود دارد این است که آیا جنین مالیت دارد یا خیر و می تواند موضوع عقد هبه واقع شود؟
این عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اعلان اینکه مهم ترین موضوع بحث مصلحت جنین است، اظهار داشت: مبنای تصرفات حقوقی در امور کودکان تحت ولایت، مصلحت کودک است؛ بنظر می رسد در این قانون مفاسد احتمالی مدنظر نبوده است اما بعد از آن که اهدا صورت گیرد، مخفی ماندن هویت اهدا کنندگان مطرح است و این مساله موجب تضییع حقوق کودک می شود.
دکتر هدایت نیا با اعلان اینکه از دیگر مسائل اهدا جنین به زوجین نابارور، بحث محرمیت و وراثت است، اضافه کرد: با توجه به این که رابطه کودک با والد از نوع ولایت است، بنظر می رسد قابل انتقال نیست و پدر نمی تواند این سمت را اسقاط یا انتقال دهد.
قانون اهدا جنین به زوجین نابارور نقصها فراوان دارد / قانون اهدا جنین به مصلحت کودک اهمیت نمی دهد
دکتر محمد روشن رئیس پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی نیز در این جلسه با اعلان اینکه در حقوق مدرن، مصلحت کودک بعنوان یکی از موضوعات جدی مطرح است اظهار داشت: از سال ۷۹ مصلحت کودک در قوانین ما مطرح و جدی شد بطوریکه در مواد ۱۰۴۱ و ۱۱۸۴ قانونی مدنی این مساله مطرح گردیده است.
وی اضافه کرد: بنظر می رسد قانونگذار در این مواد باید بجای غبطه از واژه مصلحت استفاده می کرد برای اینکه غبطه، منفعت به دنبال دارد.
دکتر روشن با اعلان اینکه قانون پشتیبانی از کودکان بدسرپرست موضوع مصلحت کودک را مطرح کرده است، اظهار داشت: حالا سوال این است که معیار رعایت مصلحت کودک چیست؟ آیا اینکه به کودک آموزش دهیم از اموال خود ببخشد و به شرافت معنوی برسد، به مصلحت وی است یا خیر؟
رئیس پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی افزود: بطور کلی هر کسی که مخلوق الهی است، این حق را دارد که در بستر نکاح به دنیا آمده و حلال زاده باشد و قاعده فراش نیز از باب رعایت همین مصلحت است.
وی اضافه کرد: هر کودکی حق دارد والدین طبیعی خودرا بشناسد اما گاهی اوقات والدین ژنتیک کودک با والدینی که او را بزرگ کرده اند، یکی نیستند.
دکتر روشن اظهار داشت: با باروری های مصنوعی یا همان اهدا جنین، حس زوجین برای پدر و مادر شدن را اقناع کردیم اما سوال این است که آیا حق داریم برای ارضای حس پدر و مادر شدن، زوجین را دارای فرزند کنیم؟ آیا نمی توانند کودکانی را از نهادهای حمایتی به فرزندی بگیرند.
رئیس پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی اضافه کرد: قانون نحوه اهدا جنین به زوجین نابارور نقصها فراوانی دارد و هم اکنون اهدای جنین به زنان مجرد هم مطرح شده است؛ آیا این امر در امتداد رعایت مصالح عالی کودک که حساسیت بالایی دارد، امکان پذیر است؟ آیا در اینجا جنین نیاز ندارد که در خانواده کامل و در بستر خانواده مرکب از پدر و مادر زندگی کند؟
این استاد دانشگاه اظهار داشت: از دیگر مصالح کودک، حق بر سلامتی است. اگر به اطلاع طرفین برسد که سلامتی لازم را ندارند ولی می توانند با اطلاع یکدیگر، ازدواج کنند، آیا نباید رعایت مصلحت کودک در اینجا مطرح شود؟
دکتر روشن با اعلان اینکه به نظر می اید این قانون به مصلحت کودک اهمیتی نمی دهد، اضافه کرد: جنین باید از حقوق شهروندی بهره مند شود و جامعه در امتداد استیفای حقوق آنها گام بردارد.
در خصوص روش های دیگر غیر از اهدای جنین قانون نداریم / ولایت و ارث چالش های اهدای جنین
در بخش دیگری از این جلسه، دکتر رضا عمانی سامانی عضو هیأت علمی و دبیر کمیته اخلاق در پژوهش پژوهشگاه رویان اظهار نمود: عنوان باروری پزشکی نسبت به باروری مصنوعی، عنوان دقیق تری است برای اینکه فقط تشکیل جنین بجای درون بدن مادر در آزمایشگاه انجام می شود. بدین سبب کلمه مصنوعی اشتباه است.
وی با اشاره به اینکه مصالح کودک بسیار وسیع است، افزود: موضوع بحث درمان ناباروری با بهره گیری از شخص سوم (غیر از زن و شوهر) است که اهدای تخمک، اهدای اسپرم، اهدای جنین و رحم جایگزین را دربرمی گیرد.
عمانی سامانی افزود: تنها درباره اهدای جنین قانون داریم که البته در هیچ جای این قانون هم بحث محرمانگی وجود ندارد اما در مورد یایر روش ها همچون رحم اجاره ای قانونی وجود ندارد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه رویان اضافه کرد: اهل سنت در کنفرانس فقه اسلامی، تمام روش های اهدای جنین را حرام اعلام نمودند اما در فقه شیعه این چنین نیست و به تبع آن قانونگذار اهدای جنین را به رسمیت شناخته است.
وی با اعلان اینکه در مورد مادر و پدر قدری تفاوت در احکام وجود دارد؛ عنوان مادر را شامل سه مادر یعنی «مادر اجتماعی، مادر صاحب رحم و مادر بیولوژیک» برشمرد که هنوز دقیقاً روشن نیست که به واقع باید کدامیک از آنها را مادر فرزند دانست. اما در پدر تنها دو فرض پدر بیولوژیک و پدر اجتماعی وجود دارد. پذیرش هر کدام از آنها بعنوان پدر و مادر کودک آثار و احکام متفاوتی خواهد داشت.
دکتر عمانی سامانی با اعلان اینکه در نسب پدری و ارث باتوجه به این موارد گرفتار مشکل می شویم، اضافه کرد: شناسایی نسب محدود به پدر و مادر نیست بلکه تمام اقوام نسبی همچون دایی و خاله نیز عوض می شود.
وی اظهار داشت: از دیگر مباحث مطروحه، بحث ولایت است. بعنوان مثال در ازدواج دختران، اذن پدر لازم است که دختر باید این اجازه را از پدر اصلی خود بگیرد. در بحث ارث نیز اگر والدین بیولوژیک را والدین شرعی بدانیم تنها اهداکنندگان و فرزندان از یکدیگر ارث می برند که با محرمانه بودن اهدا، اجرای آن با مشکل مواجه می شود.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه رویان افزود: از فقها درخواست داریم نسبت به این مساله بطور دقیق تعیین تکلیف کنند تا اگر حرام است، دیگر انجام نشود و اگر هم مشکلی وجود ندارد، اعلام کنند تا خطرات از دوش این افراد برداشته شود.
تدلیس در باروری های پزشکی منشأ ایجاد مشکلات بسیار خواهد بود
دکتر محسن صفری دانشیار دانشگاه تهران دراین زمینه چنین اظهار نمود: مسائل بسیاری در مورد باروری های پزشکی و قرارداد میان طرفین و آثار آن وجود دارد. همچون اینکه در قراردادهای باروری آیا امکان انحلال وجود دارد؟ نداشتن قانون جامع که پوشش دهنده همه مشکلات احتمالی باشد می تواند مشکلات حقوقی بسیاری ایجاد نماید. وقوع تدلیس از جانب هر کدام از دریافت کنندگان و گیرندگان و کادر درمانی می تواند در سرنوشت کودک تأثیر بسیاری بگذارد. موضوع، احکام، مسئولیت ها در این قانون باید مشخص می شد و تأخیر در حل مسائل موجود و عدم پیش بینی راهکار مناسب برای تخلفات می تواند ایجاد بحران کند.
دو میلیون خانواده نابارور داریم / نیازمند قوانین دقیق در باروری مصنوعی هستیم
دکتر محمدرضا رضانیامعلم مستشار دادگاه تجدیدنظر استان تهران نیز اظهار داشت: صیانت از فرزند ناشی از باروری پزشکی مولفه هایی دارد. امروز دو میلیون خانواده نابارور داریم که بین سه تا چهار درصد آنها نابارور مطلق هستند.
وی افزود: یکی از مسائل مطرح درباب نسب ناشی از باروری مصنوعی، استرداد فرزند پس از اثبات نسب است. بعنوان مثال برای اهدای جنین ۱۰۰ میلیون تومان پرداخت می شود اما یک دفعه دادگاه با یک حکم و به سبب نبودن قانون، فرزند را به صاحب اصلی جنین می دهد.
دکتر رضانیا اضافه کرد: در حقوق ایران عقودی بعنوان قرارداد مستقل داریم و قرارداد مستقل در مورد جنین نیز مطرح است اما ماهیت اهدای جنین، هبه نیست.
مستشار دادگاه تجدیدنظر استان تهران با اعلان اینکه در تولید نسل فرزند نباید از قواعد خشک حقوقی استفاده نمائیم، اظهار داشت: والدین ژنتیکی، جنین را بعنوان مال اهدا می کنند و سوال این است که آیا این احراز درست است یا خیر؟ این مساله نیاز به بررسی دقیق دارد و باید قوانین لازم را داشته باشیم.
وی اضافه کرد: در آیه ۷۴ سوره فرقان درباب مصلحت صحبت شده است و حکم قضات با مبانی قانونی و قرآنی تطبیق دارد ولی با فلسفه تکنولوژی و پزشکی تطبیق ندارد.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد مطلب ثبت آسان