واکنش حناچی به سازه ی ناجور در یزد و نامه ای به اژه ای
پیروز حناچی با اشاره به اتفاقی که در جریان ساخت مسکن در بافت تاریخی شهر یزد در حال وقوع است، اظهار داشت: این مجتمع مسکونی داخل عرصه ثبت ملی و حریم ثبت جهانی، خلاف ضوابط بافت تاریخی درحال ساخت است و به نظرم مصوبه کمیسیون ماده 5 شهر یزد درباره آن ˮعادی نیستˮ.
این استاد دانشگاه در گفت و گو با ایسنا تصریح کرد: میراث فرهنگی چه به ثبت ملی برسند یا ثبت جهانی شوند، مشمول محدودیت ها و تعهداتی هستند. این حساسیت بواسطه عضویت ایران در کنوانسیون صیانت از میراث طبیعی و فرهنگی جهان و هم به شکل قانونی و هم به شکل تعهدات بین المللی، از حساسیت بیشتری برخوردارست و یزد جزو معدود شهرهای تاریخی است که به ثبت جهانی رسیده است، به این معنا که ما در دبیرخانه میراث جهانی علاوه بر ثبت ملی، دنیا را مجاب کرده ایم که این اثر یک میراث تاریخی منحصربه فرد است که طی قرون متمادی به دست ما رسیده و واجد حفاظت است و ارزش حفاظتی آن آن قدر بالا است که دنیا باید روی آن صحه بگذارد و آن قدر مهمست که وابسته به تمدن بشری و نه فقط ایران است.
او اضافه کرد: بطور معمول وقتی چنین اتفاقی می افتد، محدودیت هایی ایجاد می شود، یعنی برای آن اثر عرصه و حریم تعیین می کنند و برای هر یک از آنها ضوابط خاصی مشخص می شود، بطورمثال در حریم درجه یک آثار بدون توجه به اصالت و یکپارچگی محدوده نباید ساخت و سازی صورت گیرد. عرصه و بخش های دیگر حریم آثار ضوابط خاص دیگری دارند. درباره یزد همیشه این حساسیت وجود داشته است، بطورمثال سال ۱۳۸۴ کتابخانه دولتی در شهر یزد در حال ساخت بود که به علت اهمیت موضوع جلو آن گرفته شد. ساختمان مسکونی ای هم که حالا در حال ساخت است، از همین جنس است.
حناچی که سابقه معاونت شهرسازی و معماری وزارت مسکن را دارد، اظهار داشت: کمیسیون ماده ۵ یزد تصویب کرده یک زمین در محدوده تاریخی شهر به مجموعه مسکونی تبدیل گردد که به اعتقاد من که تجربه حوزه شهرسازی دارم، عادی نیست. این تغییر کاربری موضوع قابل تأملی است. بغیر از شیوه ساخت و اسکلتی که در آن بافت تاریخی نامتناجنس است. ما نمی گوییم چیزی نسازند، اما آن چه ایجاد می شود حتما باید از جنس بافت تاریخی باشد. حتما با رعایت حال و احوال بافت باشد و موجب یکپارچگی و حفظ اصالت بافت شود، نه جدا از آن، وگرنه عین قضیه میدان "نقش جهان" و ساختمان "جهان نما" می شود که دست آخر هم مجبور شدیم یک طبقه آنرا حذف نماییم.
او همین طور اظهار نمود که بتن ریزی طبقه سوم این ساختمان روز شنبه هفتم اسفندماه شروع شده و ساخت آن به سرعت در حال پیش روی است.
حناچی با اشاره به ارتفاع این سازه، اظهار داشت: به هر صورت، ارتفاع سقف های مسکونی سه متر است که حدود ۴۰-۵۰ سانتی متر هم ضخامت سقف و کف سازی است و مطمئنا ارتفاع آن از ۱۲ متر بیشتر می شود. بطور کل، این ساختمان خلاف ضوابط بافت تاریخی تولید شده و به نظرم، به علت آن که حساسیت نشان داده نشده، این اتفاق افتاده است.
معاون اسبق شهرسازی و معماری وزارت مسکن و شهردار سابق تهران درباره مجوزهای ساخت این سازه در حریم و عرصه اثر جهانی یزد، اظهار نمود: شکل سازه گویا است که اگر مشاور حرفه ای داشت، شکل ساختمان این طوری نمی شد و دست کم مطابق با ضوابط بافت تاریخی ساخته می شد. بنظر می رسد پروانه هم نگرفته است، چون پروژه های اقدام ملی به علت آن که در سایه مسکن ملی یا مثل مسکن مهر ساخته می شوند خیلی اوقات ضوابط و چارچوب هایی را که باید رعایت شود مورد توجه قرار نمی دهند. مصداق این شعر سعدی است که می گوید: اگــــر زباغ رعیت ملـــک خـــورد سیبی/ بر آورنـــد غلامان او درخت از بیـــــــخ. یعنی اگر به علت مسائل مسکن در تهران شرایطی را فراهم می نماییم که خدای نکرده قانون دور زده شود، جاهایی که نظارت و حساسیت کمتر است اتفاقات بدتری رخ می دهد.
به گزارش ثبت آسان به نقل از ایسنا، بافت تاریخی شهر یزد با مساحتی بیش از ۹۰۰ هکتار شامل ۷۳۰ هکتار بافت به هم پیوسته مرکزی و تعدادی از هسته های محلات تاریخی در تاریخ ۱۶ اسفند ۱۳۸۴ با شماره ۱۵۰۰۰ بعنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت و حریم استحفاظی مشخصی برای آن در نظر گرفته شد. در سال ۱۳۹۶ نیز این محدوده در یونسکو ثبت جهانی شد که حدود ۲۰۰ هکتار آن عرصه به هم پیوسته و ۶۸۰ هکتار محدوده حریم بافت جهانی یزد است که بگفته مسؤول دفتر فنی پرونده ثبت جهانی یزد، «به هیچ وجه ساخت سازه بتنی در محدود ۲۰۰ هکتاری عرصه جهانی قابل توجیه نیست و در پلان مدیریت بافت جهانی یزد نیز آمده هر کاری که به سبب برهم زدن اصالت بافت تاریخی شود مغایر با قانون است.»
با این وجود و علاوه بر تخریب و ساخت و سازهای گوناگون که این سال ها شهر جهانی یزد از گزند آن به دور نبوده است، این دفعه سازه ای به نام "مسکن اقدام ملی" دقیقا در حریم اثر جهانی یزد در حال ساخت است که در ایام گذشته تعدادی از دانشگاهیان، فعلان، کنشگران و دوستداران میراث فرهنگی در نامه ای به حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژه ای ـ رئیس قوه قضاییه ـ پیگیری تخلفات و توقف آنرا خواهان شده اند.
در قسمتی از این نامهی سرگشاده آمده است: «یزد و محدوده تاریخی آن به علت خاصیت هایی که در قانون تصریح شده به آن درجه از اعتبار و اهمیت در لیست میراث ملی کشور جمهوری اسلامی ایران ثبت شده تا همه با یکدلی و هماهنگی از این دستاورد رسیده از تاریخ حفاظت کنند. بگذریم که این حفاظت چه تبعاتِ مثبت گسترده اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی در پی دارد. محله "خلف باغ" یا "پشت باغ" که یکی از محلات تاریخی شهر یزد از زمان های دور و دست کم از دوره آل مظفر است که اسناد و آثار تاریخ وجود و قدمت و ارزش های آنرا اثبات می کند، در عرصه ثبت میراث ملی یزد قرار گفته و پس از ثبتِ قسمتی از این میراث ملی در لیست میراث جهانی، این محوطه در حریم آن (ثبت جهانی) واقع شده است.
چندین سال قبل عده ای برای تمتع بیشتر از سود کوتاه مدت، قسمتی از بناهای آنرا تخریب کردند (بیش از هفت هزار متر مربع) تا با ساخت و ساز در آن به نان و نوایی برسند، ولی به علت اینکه این جا امکان هر نوع ساخت و سازی نداشت و سودآوری آنی آن کم بود پس از چند مرحله دست به دست شدن حالا در اختیار تعاونی مسکن قوه قضاییه در یزد قرار گرفته و متاسفانه بدون هماهنگی با شهرداری (بدون پروانه) و میراث فرهنگی و متولیان صیانت از این عرصه ثبتی، مبادرت به ساخت بدون هرگونه ضابطه و هماهنگی با بافت تاریخی یزد کرده اند و با بهره گیری از اسکلت بتنی بخش هایی از پروژه را آغاز به ساخت کرده اند، متاسفانه میراث فرهنگی و شهرداری یزد آن چنان که باید به وظایف خود به درستی عمل نکرده اند و پیگیر ماجرا نشده اند و تا حالا که به علت لطمه فراوانی که این پروژه به حیثیت تاریخی و فرهنگی شهر وارد می کند، به شکل ضعیفی وارد موضوع شده اند.
قطعه زمین مذکور در محله "خلف باغ" و در مجاورت عناصر با ارزش محله مانند مسجد محله قرار گرفته است. در این زمین عناصر باارزش تاریخی وجود داشته که متاسفانه در طول سالیان گذشته به تدریج برای صاف شدن زمین تخریب شده است. تا کنون سه طرح تجمیع در طول ۲۰ سال قبل روی این زمین گذاشته شده است. عجب آن که پروژه مذکور بی توجه به همه سوابق طرح های قبلی، در حال اجرای پروژه ای با عنوان مسکن اقدام ملی با طرح تیپ معماری است، به این معنا که به یک نقشه فقط سازه ای که شبیه آن در دیگر نقاط اجرا شده برای این جا بدون درنظر گرفتن مختصات علمی، فنی، تاریخی، فرهنگی محیط و بافت یا پیمانکاری سازمان همیاری های شهرداری یزد، بصورت بلوک های سه گانه و در چهار طبقه و ارتفاع بیش از ۱۲ متر در حال اجرا است، درحالی که ارتفاع مجاز در این نوع از زمین ها، ارتفاع ساختمان تاریخی مجاور است. همه این موارد خلاف ضوابط و اصول و معیارهای مناسب برای کار در محدوده های تاریخی شهرها است و رعایت ضوابط ارتفاع و توده گذاری (الگوی پر و خالی) و نماهای شهری برمبنای معماری تاریخی موجود در پیرامون پروژه، از اصول اولیه کار در این محدوده های تاریی فرهنگی است، از طرفی آن چه موجب شگفتی بیشتر می شود این است که این پروژه اساسا مشاور معماری ندارد.
این زمین می توانست با یک طراحی مناسب با زمینه ارزشمندش به ارزش افزوده ای در بافت تبدیل گردد، ولی متاسفانه الان به وصله ای ناجور در بافت تبدیل گشته است. اجرای این پروژه به صورتی یک بازگشت بزرگ به عقب شمرده می شود و درحالی که در یزد تجربه طرح های تجمیعی در دهه ۷۰ و ۸۰ وجود دارد که جوایز معماری گوناگون برده اند، انتظار می رود باتوجه به جمیع جهات محلی، ملی و جهانی، شاهد طراحی پیشگامی در رابطه با بافت تاریخی باشیم. نه اینکه با طرحی که در دیگر بخش های جدید شهر هم منسوخ شده و شبیه بلوک های آپارتمانی دهه های ۵۰ و ۶۰ حاشیه شهرها است، قلب ارزشمندترین بافت تاریخی کشور را هدف بگیریم.
متاسفانه این پروژه با سرعت به کار خود ادامه می دهد، گویی می خواهند همه را در مقابل عمل انجام شده قرار دهند. حالا از ریاست محترم قوه قضاییه که انصافا در طول این مدت کوتاه که از مسؤولیتشان در این امر خطیر می گذرد ثابت کرده اند مجری قانون و حافظ عدالت اند، استدعا می شود که جلو این حرکت را بگیرند و همان گونه که در طول این مدت ثابت کرده اند، مسؤولان امر را به رعایت قانون موظف کنند و با ترک کنندگان فعل، شامل میراث و شهرداری و اداره کل راه و شهرسازی در جلوگیری از پیشرفت این پروژه تا این حد، برخورد قانونی صورت گیرد.»
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط ثبت آسان
نظرات بینندگان در مورد مطلب ثبت آسان
نظر شما در مورد این مطلب